بازی‌های رایانه‌ای چه تاثیری بر مغز کودکان می‌گذارد؟
چندین سال است که بازی‌های ویدئویی در جهان سرگرمی حکمرانی می‌کنند و امروزه این بازی‌ها نه تنها توجه کودکان را جلب کرده اند، بلکه تعداد زیادی از بزرگسالان نیز هوادار آن هستند. پیش از این‌ها، اصحاب رسانه و آموزش و خانواده‌ها، بازی‌های ویدئویی را یک چیز منفی و بد می‌دانستند که باعث عقب ماندن ذهنی کودکان می‌شود. ولی با گذر زمان و تحقیقات جدیدتر و بیشتر، آن روی سکه نمایان شد و دیگر کم‌تر شاهد شنیدن چنین نظریاتی هستیم. اما آیا در حقیقت بازی‌های ویدئویی زیان آور هستند یا مفید؟
بازی‌های رایانه ای مهارت اجتماعی را بهبود می‌بخشند
پیش‌تر اینگونه تصور می‌شد که بازی‌های رایانه ای از آنجایی که بصورت انفرادی و در یک فضای بسته صورت می‌پذیرند، باعث انزوای فرد می‌شوند. اما امروزه با عمیق‌تر شدن بازی‌ها و داستان آنها، ما می‌توانیم بسیاری از جزئیات و رفتارهای دنیای حقیقی را در بازی های ویدئویی ببینیم که با دقت خاصی، شبیه‌سازی شده‌اند و همین‌طور عواقب انجام هرکاری در موقعیت‌های مختلف را هم خواهیم دید.
البته امروزه بازی‌های رایانه ای تنها یک فعالیت انفرادی محسوب نمی شوند و با محبوبیت بسیاری که بازی‌های آنلاین بدست آورده اند، یک بازی‌باز با افراد متفاوت بسیاری مواجه و همبازی شده و مجبور است با آنها رفتار درستی داشته باشد.
باعث تقویت هوش می‌شوند
همین چندسال پیش، افراد زیادی اعتقاد داشتند که بازی‌های رایانه ای باعث کندذهن شدن افراد می‌شوند، اما اکنون محققان اعتقاد دارند این بازی‌ها به شکل ویژه‌ای باعث بالا رفتن فعالیت ذهنی می‌شود و همچنین سرعت واکنش مغز را نیز افزایش می دهند.
بازی‌های مختلف، معماهای جدید و جذابی را برای مخاطبین خودشان به ارمغان می آورند و همچنین بسیاری از آنها بیشتر پازل محور هستند تا داستان محور.
می‌توانند بیشتر از مدارس تعلیم دهنده باشند
یک بازی‌باز می‌داند تمام مراحل آن قابل حل شدن است. درواقع او اگر شکست را تجربه کند، می‌داند که نباید ناامید شد؛ بلکه تنها کافی است راه دیگری برای پیروزی پیدا کند، زیرا هرگز اینگونه نیست که برای او اصلا احتمال پیروزی وجود نداشته باشد.
همچنین او هنگام بازی، نتیجه‌ی پیروی نکردن از قوانین و دستورالعمل‌ها را می‌بیند و یاد می‌گیرد هر رفتاری می‌تواند برای او چه مسئولیتی به ارمان بیاورد. او به خوبی هماهنگی میان دست و چشم را یاد می گیرد و دقتش در حل مسائل چندین برابر نسبت به قبل بیشتر می‌شود.
همچنین او یاد می‌گیرد که با شخصیت اصلی بازی هم ذات پنداری کند و درنتیجه این موضوع باعث قوی‌تر شدن قوه ی احساساتش می‌شود.
بازی‌های رایانه‌ای به خصوص در سنین پایین اثرات بسیار منفی از خود بر جای می گذارند. بازی هایی که اگرچه با چند نکته سازنده کوچک از جمله تقویت دید محیط کودک، مهارت‌های یافتن راه حل مسئله، چرخش ذهنی و افزایش هماهنگی دست و چشم و بالا رفتن قدرت تصمیم‌گیری کودکان همراه است اما در مجموع معایب بی شمار آن همچون زنگ هشداری برای تمامی خانواده های دارای کودک است.
در واقع این نوع از بازی‌های رایانه ای به‌دلیل داشتن صفحات گرافیکی، تنوع رنگ و سرعت زیاد تعویض صفحات، با تاثیرات منفی بر مغز و اعصاب کودکان، باعث برخی اختلالات روانی و رفتارهای خشونت‌آمیز می گردند، از آنجایی که مغز کودک توان و قابلیت تجزیه و تحلیل این تصاویر را ندارد با واقعی تصور کردن این تصاویر، بازی‌ها را در ذهن خودش شکل می‌دهد.
بر اساس تحقیقات، در این نوع از بازی ها، فعالیت آن بخش از مغز کودکان که مرتبط با احساسات و عواطف است، افزایش پیدا کرده و فعالیت بخشی که کنترل مغز کودک را در اختیار دارد، نیز کاهش پیدا می‌کند. بنابراین این بازی‌ها دشمن درجه یک سلول‌های مغزی کودکان هستند و به مرور به کوچک شدن و از بین رفتن این سلول‌ها منجر می شوند.
همچنین اکثر کودکانی که ساعات طولانی از وقت خود را صرف این بازی های ویدئویی می کنند به مرور زمان در برقراری ارتباط با افراد خانواده، دوستان و… به شدت دچار مشکل می‌شوند.
در ادامه به برخی از مشکلات بازی های ویدئویی اشاره خواهیم کرد:
این بازی‌ها واکنش‌های عاطفی کودکان را سرکوب می‌کنند.
محتویات خشن بازی‌ها، رفتارهای تهاجمی را در کودکان افزایش می‌دهند.
خطر حملات ناگهانی بیماری های همچون صرع و اختلالات ناشی از حساسیت به نور را افزایش می‌دهند.
بازی کردن‌های طولانی‌مدت ممکن است به چاقی، حواس‌پرتی و ضعف عملکرد کودکان در مدرسه منجر گردند.
بازی‌های رایانه‌ای باعث کوچک شدن قسمتی از مغز که وظیفه کنترل رفتارهای اجتماعی را برعهده دارد، می شود و ناهنجاری هایی در قسمت سفید مغز نیز ایجاد می‌کنند.
قسمتی از مغز که وظیفه رفتارهای اجتماعی و همچنین مهارت‌های شناختی دارد به دلیل بیش از حد از بازی های رایانه ای، نسبت به حالت طبیعی خودش کوچک‌تر می شود.
همچنین ناهنجارهایی در قسمت سفید مغز که وظیفه هماهنگی میان مناطق متفاوت مغز را بر عهده دارد، مشاهده شده است.
بنابراین بازی‌های یارانه‌ای علاوه بر آسیب‌های شناختی در مهارت بروز احساسات، در قدرت تصمیم‌گیری کودکان تاثیرات منفی و حتی غیرقابل جبرانی می گذارند.
بازی‌های رایانه‌ای به ویژه بازی‌های خشونت‌آمیز چه تاثیراتی بر مغزمی‌گذارد؟
ـ قشر جداری مغز
بازی‌هایی که نیاز به عملکرد لحظه‌ای دارند، این قسمت را که حرکات حساس را کنترل می‌کنند، فعال می کنند. بنابراین کودکانی که با بازی‌های دارای خشونت بالا بازی می‌کنند هم از افراد معمولی عصبانی‌ترند و هم عملکرد مغزی‌شان ضعیف‌تر است.
ـ لب جلویی مغز
یکی از تحقیقات نشان داده که تعداد بسیاری از بازی‌کنندگان، تنها می‌توانند مغز بازی‌های رایانه‌ای را داشته باشند. این بدین معنی است که یک هفته بازی کردن بازی‌های خشن باعث کم شدن فعالیت لب جلویی مغزشان شده و باعث تغییرات خلقی در آنها می گردد.
ـ قشر پشت استخوان پیشانی
بازی‌هایی که نیازمند تعقل هستند، این قسمت را فعال می‌کنند که کارش تصمیم‌گیری است. بنابراین وقتی بازی‌کنندگان به‌طور پیوسته به بازی‌های خشن می‌پردازند، کاهش قابل‌توجهی در این قسمت پیدا می‌شود. در نتیجه باعث تغییرات خلقی ناگهانی و رفتارهای پرخاشگرانه می‌شود، که حتی پس از خارج شدن از فرآیند بازی نیز ادامه پیدا می کنند.
ـ دوپامین
دوپامین تقریبا وسط مغز است و با انجام بازی‌های رایانه‌ای در مغز ترشح و باعث یادگیری بهتر و حس پاداش می‌شود. بنابراین بازی کردن با بازی‌های خشن باعث افزایش رفتارها، احساسات و تفکرات تهاجمی در کوتاه‌مدت و بلندمدت در افراد می‌شود.
ـ شعاع قشر کمربندی قدامی
دقیقا بعد از تیراندازی به وسیله اسلحه در بازی‌های رایانه‌ای این قسمت از مغز که مخصوص برنامه‌ریزی و امور ادراکی می باشد، فعالیت بیشتری از خودش نشان می‌دهد و تقویت می‌شود. بنابراین یک هفته بازی کردن با بازی‌های خشن باعث کم شدن فعالیت در امور عددی می‌شود.
ـ شعاع قشر کمربند خلفی و آمیگدال
در حین تیراندازی و بعد از آن نقاطی مسئول تفکیک تضادهای رفتاری کاربر هستند. مطالعات نشان داده‌اند که بازی‌کنندگان ممکن است بخاطر مقابله با خشونتی که در بازی از خودشان نشان می‌دهند، واکنش‌های هیجانی خود را سرکوب کنند.
مزایای بازی های رایانه ای
- تغییر خلق و خوی و تقویت مهارت های اجتماعی
- افزایش خلاقیت
- توسعه مهارت های حل مسئله
- بهبود توجه و عملکرد حافظه
- آگاهی موقعیتی پیشرفته
- تحریک یادگیری مهارت های جدید
- تقویت مهارت های دیداری
- تقویت هماهنگی چشم و دست
- برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت منابع
- افزایش آگاهی در مورد سلامتی
معایب بازی های رایانه ای
- تحریک بیش از حد سیستم عصبی
- رفتار پرخاشگرانه
- تقلید و الگو برداری
- انزوای اجتماعی
- مشکلات حسی و فیزیکی
- افت تحصیلی
- بروز مشکلات روحی و روانی
به فرزندانتان در انتخاب بازی های رایانه‌ای کمک کنید
به عنوان یک پدر و مادر آگاه و مسئول به فرزندانتان در تشخیص مناسب یا نامناسب بودن بازی‌ها کمک کنید، البته تا آنجا که ممکن است باید با روش های دوستانه آن ها را همراهی کنید.
ـ با بازی‌های رایانه‌ای و گذراندن دوره‌های آموزشی در این زمینه آشنا شوید و در صورت لزوم برخی از نکات را از کودکان دلبندتان یاد بگیرید.
ـ مثل یک دوست به‌طور فعال در خرید بازی‌های رایانه ای نقش موثر و فعال داشته باشید و سعی کنید بازی‌هایی را برای فرزندتان انتخاب کنید که مناسب سن او هستند، بنابراین باید از گروه سنی بازی‌ها آگاه باشید.
ـ تمام رسانه‌هایی را که فرزندتان از آن ها استفاده می‌کند، کنترل کنید.
ـ زمانی را برای فرزند دلبندتان در نظر بگیرید و با او درباره بازی‌ها صحبت کنید و احساس او را درباره آن ها نیز جویا شوید.
ـبازی‌های فکری و اکشن را برای کودکان خود انتخاب کنید، اما مدت زمان استفاده از هرکدام را برایشان مشخص نمایید. به‌طور کلی مدت زمان بازی کودک در روز نباید بیشتر از دو ساعت باشد.
ـ والدین باید در نظر داشته باشند که تنها درصد محدودی از بازی‌ها بسیار خشن و نامناسب هستند و بسیاری از بازی‌ها اثرات مثبت زیادی می‌توانند روی کودکانشان داشته باشند.
ـ ایده‌ها و اطلاعات خود را درباره بازی‌های رایانه ای با دیگر والدین درمیان بگذارید و از آنها نیز کمک بگیرید.
