انسان با بدخُلقی و خشمی که از خود نشان می‌دهد، دوستان و جامعه و نفوذش را در میان افراد از دست می دهد و دیگر اعتبار و شخصیتی برای او باقی نخواهد ماند.

یکی از صفت هایی که باعث سقوط شخصیت انسانی می‌شود و زندگی را برای اطرافیان آن شخص بسیار سخت خواهد کرد، بد اخلاقی افراد است. فرقی نمی‌کند که شما در چه جایگاهی هستید، اگر اخلاق خوب نداشته باشید هیچ فایده ای نخواهید داشت. اگر رئیس جمهور یک مملکت باشید یا اینکه سرمایه دار ترین فرد دنیا باشید اما خوش اخلاقی نداشته باشید، ارزشی برای شما وجود نخواهد داشت. بد اخلاقی یک گناهی است که صاحب خودش را به هلاکت می‌رساند و پُلی برای انتقال از یک گناه به گناهی دیگر خواهد بود.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند:«ای علی، هر گناهی توبه ای دارد جز بداخلاقی، زیرا هرگاه انسان بداخلاق از گناهی خارج می شود (توبه می کند)، به گناه دیگری دچار می شود.[1] زندگی انسانی و رسیدن به کمال انسانیت در گرو نر‌م‌خویی و خوش‌اخلاقی است؛ لکن بد اخلاقی و تندخویی محیط زندگی را مسموم کرده و سرانجام نامطلوب دنیوی و اخروی را برای انسان به همراه خواهد داشت.زندگی کردن با افراد بداخلاق و تندخو هیچ کیفیتی ندارد و باعث اذیت و آزار همنشینان خواهد شد.

اگر شما دائما در حال عبادت باشید اما با خانواده خودتان خوش اخلاق نباشید، عبادتان هیچ ارزشی ندارد. فرقی هم ندارد که زن باشید یا مرد باشید. آن چیزی که باعث ارزش انسان می‌شود، جنسیت آنها نیست، بلکه اخلاق نیکوی آنهاست. اگر می‌خواهید در بین دیگران محبوب باشید و خداوند با نگاه مهربانانه به شما بنگرد، باید رفتار خودتان را نیکو نگه دارید. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:« فلان زن روزها را روزه می ‏گیرد و شبها را به عبادت مى ‏گذراند امّا بداخلاق است و همسایگانش را با زبان خود می ‏آزارد، حضرت فرمودند:« خیری در او نیست، او دوزخی است.[2]

بداخلاقی و تندخویی آنقدر مذموم و نکوهیده هستند که در احادیث وارد شده است؛ که به آدمی که اخلاق نیکو ندارد دختر ندهید. حسین بن بشار واسطی می‌گوید به امام رضا (علیه السلام) نامه ای نوشتم و گفتم یکی از خویشانم که بد اخلاق است دخترم را خواستگاری می‌کند، دخترم را به وی بدهم یانه؟ فرمودند:«  اگر بد اخلاق است دخترت را به وی نده. [3] طبق این روایت ها معلوم می‌شود که بد اخلاقی دارای افت های زیادی هست که این همه مورد نکوهش قرار گرفته است.

وقتی اخلاق شما نیکو نباشد، ابایی ندارید از اینکه دیگران را مورد اذیت و آزار از سمت خود قرار دهید و همین تجری باعث خواهد شد که گناهان شما روز به روز افزوده شود و شما زمانی به خودتان خواهید آمد که در منجلاب گناه غرق شده اید.

توجه: اخلاق سوء و بد باعث گناهانی مانند؛ مردم آزاری، تکبر، غرور، دروغ، غیبت و ظلم در حق خویشاوندان می‌شود. اما اگر بتوانید اخلاق نیکو را سرلوحه زندگی خودتان قرار دهید، از بسیاری از این گناهان پیشگیری خواهید کرد.

انسان با بدخُلقی و خشمی که از خود نشان می‌دهد، دوستان و جامعه و نفوذش را از دست می دهد و اعتبار و شخصیتی برای او باقی نخواهد ماند. مثلا یک فردی که مغازه ی میوه فروشی دارد و قیمت آن ارزان تر از جاهای دیگر است. ولی فروشنده ای دارد که اخلاق نیکو ندارد و با عصبانیت نسبت به مشتری ها برخورد می‌کند، این مغازه به زودی مشتریانش را از دست خواهد داد.

اما همان مغازه بعد از اینکه فروشنده را عوض می‌کند و یک فرد خوش اخلاق را جایگزین فرد قبلی می‌کند، فروش مغازه او بسیار بیشتر خواهد شد. یا اینکه فردی رئیس جمهور یک مملکتی باشد اما دارای اخلاق سوء و بدی باشد، با اینکه منتخب خود مردم بوده است اما محبوبیت خود را میان مردم از دست خواهد داد؛ چون سوءِخلق باعث می شود که یاران و معاشران او از دست بروند.

شما می‌خواهید یک ساختمان بزرگ را آتش بزنید و داخل آن می شوید و درب آپارتمان را قفل می کنید و کلید آن را به بیرون پرت می کنید، آن وقت این آپارتمان را آتش می‌زنید. باید بگویم که اولین شخصی که آسیب خواهد دید خود شما هستید. بد اخلاقی هم دقیقا همین گونه است. شما با رفتار سوء و عصبانی، روح خودتان را اسیر کرده و دائما شکنجه می کنید.

شاید شما کارهای مهم و ارزشمندی برای دیگران انجام داده باشید؛ اما چون اخلاق نیکویی ندارید، دائما منت می‌گذارید و باعث از بین رفتن آثار خوبی های انجام داده می شوید و شیرینی کارهای انجام داده را با تلخ کامی بداخلاقی عوض می کنید. امام صادق (علیه السلام ) می‌فرمایند: «بدخویی کردار را تباه می‌سازد، همچنان که سرکه عسل را از بین می‌برد. [4]

توجه: همسر، دوست، فرزند، همکار و آشنایان شما دوست دارند که خصوصیت های خوب شما را مشاهده کنند و از بودن در کنار شما احساس لذت داشته باشند. اگر رفتار شما خوب باشد، دور و اطراف شما شلوغ خواهد بود و احساس آرامش  و پشت گرمی خواهید کرد. اما اگر رفتار سوء داشته باشید، فردی تنها خواهید شد و احساس افسردگی به سراغ شما خواهد آمد.  حضرت علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «تندخویی، زندگی را مشقت بار و سخت می‌سازد»[5]

پی نوشت :
[1] بحارالانوار، ج 74، ص 48
[2] بحار الانوار، جلد 71 صفحة 394 ح 63. منتخب میزان الحکمة: 184
[3] من ‏لایحضره ‏الفقیه، جلد 3، صفحه 409
[4] اسماعیلی یزدی، عباس؛ فرهنگ صفات، قم: چاپ اسوه، 1386 ش، چاپ اول، صفحه 640
[5] تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، مطبعة مکتب الاعلام الاسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، 1378 ش، چاپ دوم، صفحه 264