فرزندان، شیرینی زندگی و نعمت بزرگ خداوند برای انسان‌ها هستند که زندگی پدر و مادر را سرشار از عشق و علاقه می‌کنند، به شرطی که والدین در امر تربیت آنها کوشا با‌شند. این فرزندان حقوقی دارند که پدر و مادر وظیفه دارند آنها را رعایت کنند. یکی از مهمترین حقوق ها این است که فرزندان خود را با خداوند و اهل بیت آشنا سازند.

فطرت وجودی فرزندان (تمام فرزندان عالم) پاک است و مانند یک پارچه سفید هستند که رفتارهای پدر و مادر باعث می‌شود این فطر آلوده شود یا اینکه تمیز و پاک بماند. چون این پدر و مادر هستند که با اعتقادات خود باعث شکل گرفتن اعتقادات و باورهای فرزندشان می‌شوند. امام سجاد (علیه‌السلام) در رابطه با وظیفه پدر و مادر می فرمایند: تو (پدر) نسبت به فرزند خود مسئول هستی که او را نیکو تربیت نمایی و او را به سوی پروردگارش رهنمون سازی.. [1]

توجه: خوب تربیت کردن فرزندان به معنای این است که برای راحتی خودتان دارید سرمایه گذاری میکنید. از هر پدر و مادری سوال کنیم که آیا دوست دارید در زمان پیری(آن زمانی که نیاز به محبت دارید) فرزندتان به شما بی محلی کند و احترام نگذارد؟ قطعا جوابها این خواهد بود که نه دوست نداریم….

فرزندانی که خوب تربیت شده باشند و تربیت آنها از نوع تربیت دینی باشد، رفتارهای بهتری با والدین خود دارند. تربیت دینی برای فرزندان، سعادت و عاقبت بخیری را به همراه دارد و ثواب آن برای والدین نیز خواهد بود.

روزی پیامبر و یارانش از قبرستان بقیع می‌گذشتند که پیامبر فرمودند شتاب کنید. در برگشت هم یاران خواستند شتاب کنند که حضرت فرمود عجله نکنید. زیرا در هنگام رفتن، مرده ای را عذاب می‌کردند ولی در وقت برگشت عذاب را از او برداشتند. زیرا او فرزندی به جای گذاشت و در این فرصت به تعلیم علم دینی (بسم الله الرحمن الرحیم) پرداخت و بخاطر همین، خداوند نیز او را بخشید. [2]

نکته: عزت و احترام در دنیا و آخرت را می‌توانید در خوب تربیت کردن فرزندانتان داشته باشید. در دنیا با رفتارهای خوب خودش سبب سرافرازی شما می‌شود و در وقت گرفتاری هم کمک کار شما و عصای روز پیری شما خواهد بود. بعد از مرگ شما هم ذخیره ای است تا ثمرات کارهای خوب او برای شما هم ارسال گردد. پس در تربیت دینی فرزندتان کوشا باشید.

بعد از اینکه زمان مناسبی را برای صحبت کردن با فرزندانتان انتخاب کردید باید در همان فرصت مناسب، مسائل دینی مرتبط با هر موضوعی را به او آموزش دهید. مثلا؛ زمانی که فرزند شما غیبت کرد و می‌خواهید او را از این کار منع کنید. نباید در مورد مال مردم خوردن صحبت کنید. بلکه درباره همان موضوع در زمان مناسب با او صحبت کنید. و زمانی که شاد است به او بگویید که برای این شاد بودنش از خداوند تشکر کند.

توجه: باید به اقتضای سن فرزندتان توجه داشته باشید و با او مانند یک دانشمند علوم دینی رفتار نکنید.

دوره سوم: از ابتدای خلقت که در روایت ها بیان شده در گوش راست او اذان بگویید و در گوش چپ او اقامه بگویید و کام او را با تربت کربلا یا آب فرات باز کنید. همه این سه دوره ای که گفتیم به صورت غیر مستقیم، بیان کننده آموزش دینی است که در ضمیر ناخودآگاه فرزندان تاثیر می‌گذارد.

دوره چهارم: از سن 2،3 سالگی شروع می‌شود که این دوران به صورت مستقیم در امر تربیت او بسیار تاثیر گذار است.  امیرالمومنین درباره آغاز تربیت به امام حسن می فرمایند: هنگامی که کودک و دارای نیت سالم و پاک بودی، بر ادب آموختن تو همت گماشتم. [4]

توجه: کودکانی که در دوران کودکی، با ایمان به خداوند و باورهای دینی تربیت می‌شوند، آزاده قوی و نیرومند تری نسبت به دیگران دارند؛ در هنگام مشکلات کمر خم نمی‌کنند و خود را بازنده نمیدانند، بلکه تلاش می‌کنند و با توکل به خداوند از آن مشکل پیروز بیرون می‌آیند. فرزندانی که تربیت دینی داشته باشند برای آرامش والدین خود تلاش می‌کنند و همیشه سعی می کنند تا آنها را خوشحال سازند.

چه ترفندهایی را برای تربیت دینی فرزندان پیشنهاد می‌کنید؟

بدون تردید، یادگیری از مهم‏ترین فرایندهای روانی است، که زمینه‏‌های آن از سنین کودکی شکل گرفته و به تدریج با بالا رفتن سن کودک، استعدادهای او نیز بیشتر شکوفا می‏‌شود. کارشناسان درباره تربیت دینی معتقدند:

امام صادق علیه‌‏السلام می‌‏فرمایند «هنگامی که کودک به سه سالگی رسید، لا اله الا اللّه را به او بیاموزید و او را رها کنید (همین مقدار کافی است). وقتی هفت ماه دیگر گذشت محمد رسول اللّه صلی ‏الله ‏علیه ‏و آله را به او آموزش دهید و سپس او را رها کنید تا چهار ساله شود. آن‏گاه صلوات فرستادن را به او بیاموزید. در پنج سالگی به او سمت راست و چپ را آموزش دهید و قبله را نشان او داده و بگویید سجده کند.

آن‏گاه او را تا ۶ سالگی واگذارید. فقط پیش روی او نماز بخوانید و رکوع و سجود را به او یاد دهید تا هفت سالش هم تمام شود. وقتی هفت سالگی را پشت سر گذاشت، وضو گرفتن را به اوتعلیم دهید و به او بگویید نماز بخواند، تا هنگامی که ۹ ساله شد وضو و نماز را به نیکی آموخته باشد و هنگامی که آن‏ دو را به خوبی یاد گرفت خدا پدر و مادر او را به خاطر این آموزش‏شان خواهد آمرزید.»

یکی از مهم‌ترین خطبه‌های آخر عمر شریف رسول‌خدا صلی الله علیه و آله خطبه غدیر است. در آخرین جملات خود در روز غدیر پیامبر پس از آنکه جریان ولایت امیرالمؤمنین را توضیح دادند چنین امر فرمودند: «فَلْیُبَلِّغِ‏ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ‏ وَ الْوَالِدُ الْوَلَدَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَة؛ پس بایسته است این سخن را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان تا برپایی رستاخیز برسانند».

این دستور رسول خدا صلی الله علیه و آله نشان از اهمیتی دارد که بر اهل فن پوشیده نمی باشد و آن این است که هر انسانی در زندگی ولایت کسی را پذیرفته و لاجرم آنکه تحت ولایت ائمه هدایت علیهم‌السلام در نیاید قدم در مسیر رهبران گمراهی خواهد گذاشت.

نکته جالب این است که وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله پس از آنکه به حاضران دستور می‌دهد تا به غایبان اطلاع دهند، مسئولیت را تا روز قیامت متوجه پدران کرده و می‌فرمایند بر هر پدری لازم است مسئله غدیر را که نماد جریان ولایت است، برای فرزندان خود نقل کنند. نکته قابل توجه این است که این حرکت باید از دوران کودکی شروع شود و در این دوران معمولاً مادر با کودکش مأنوس‌تر است.

پی نوشت :
[1] مکارم الاخلاق، صفحه 421
[2] محمدعلی کریمی‌نیا، الگوهای تربیت کودکان و نوجوانان (رهنمودهای مهم تربیتی در قالب تمثیل و حکایت) قم: پیام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، سال چاپ: 1376، چاپ دوم، صفحه 206
[3] مستدرک الوسائل ،جلد 3،صفحه 55
[4] نهج البلاغه، نامه 31، صفحه 338