علت گرایش جوانان به ماری جوانا (بخش اول)
ماری جوانا یکی از شایعترین مواد محرک و اعتیاد آوری است که این روزها توسط نوجوانان و جوانان مصرف میشود. درصد نوجوانانی که به مصرف انواع ماری جوانا روی آوردهاند، طی سالهای اخیر به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده است و درنتیجه تعداد افراد مصرف کننده که به دنبال ترک ماری جوانا یا حشیش هستند هم نیز افزایش یافته است.
لغت ماری جوانا کمتر در کشور ایران بهکار میرود و نوجوانان آن را با اسامی علف، گراس یا گل میشناسند. اما حقیقت آن است که همه این موارد جزء خانوادهای از مواد روانگردان هستند که کانابیس ها نامیده میشوند. ویژگیها، اثرات و عوارض همه ترکیبات این خانواده تقریبا مشابه یکدیگر است و تنها در شدت آنها تفاوت وجود دارد که به قدرت و نیرومندی ماده مصرف شده نیز بستگی دارد.
ماری جوانا چیست و چه تفاوتی با حشیش دارد؟
انواع ترکیبات ماریجوانا و حشیش از برگ، ساقه، دانه و یا گلهای خشک گیاه شاهدانه و یا کانابیس به دست میآیند و به رنگهای سبز، قهوهای، خاکستری و یا ترکیبی از آنها دیده میشوند. بیش از ۲۰۰ نام و اصطلاح مختلف در سراسر دنیا برای فراوردههای گیاه کانابیس شناخته و ارائه شده است که رایجترین اصطلاحی که در کشور ما برای آنها بهکار میرود، حشیش می باشد.
سایر اسامی رایج برخی از ترکیبات این خانواده از مواد روانگردان عبارتند از : ماریجوانا (Marijuana)، علف یا گراس (Grass)، دیگ (Pot)، علف هرز (Weed)، چای (Tea) و مریجین (Mary jane)، شاهدانه Temp))، چرس (Charas)، بنگ (Bang)، داگا (Dugga) و سین سمیلا (Sinsemilla).
انواع گیاه شاهدانه یا کانابیس
ماری جوانا که از برگهای خشک شده و غنچههای گیاه شاهدانه تهیه میشود، شکلی شبیه به این گیاه دارد که بیشترین استفاده را در بین نوجوانان به خود اختصاص داده است. حشیش نیز ماده جامد قهوهای رنگی می باشد که از ترشحات صمغ مانند و خشک شده جوانهها و بخشهای زیرین گیاه بهدست میآید. روغن حشیش نیز مایع سیاه رنگ چسبناکی است که از اسانس متراکم یا تقطیر شده حشیش بهدست میآید.
انواع فرآوردههای کانابیس
همه ترکیبات خانواده کانابیس، روانگردان هستند، به عبارت دیگر آنها چگونگی کارکرد و عملکرد مغز را تغییر میدهند. در همه آنها مادهای به نام THC (تترا هیدرو کانابیس ) وجود دارد که عنصر تغییر دهنده ذهن در ماری جوانا، علف، گل یا حشیش میباشد که به گیرنده های کانابینوئید مغز متصل می شوند و آن را تحریک میکنند.
تأثیر انواع ماریجوانا روی فرد مصرف کننده به میزان وجود این ماده بستگی دارد. یعنی هرچه میزان THC موجود در ماریجوانا بیشتر باشد، اثر آن روی فرد هم بیشتر خواهد شد. قویترین نوع ترکیبات این خانواده، روغن حشیش است.
ماری جوانا چگونه مصرف میشود؟
ماری جوانا، علف یا حشیش را معمولا به شکل سیگار و یا بهوسیله پیپ میکشند.
برخی مصرفکنندگان، ماری جوانا را درون چای یا غذایشان میریزند، اما شایعترین روش مصرف علف یا حشیش در نوجوانان به شکل سیگار دست ساز است.
بدین ترتیب که آنها معمولاٌ تنباکوی موجود در سیگار معمولی را خالی کرده و به جای آن ماری جوانا یا ترکیب تنباکوی سیگار و حشیش را قرار میدهند (به اصطلاح خود مصرفکنندگان بهآن “بار زدن حشیش” گفته میشود) و آنچه که به این ترتیب ساخته میشود را اصطلاحاً “بند” (Jount) مینامند.
دود حاصل از ماری جوانا بوی تند و مشخصی دارد و معمولاٌ طعمی ترش و شیرین دارد. اخیراً بعضی از افراد، ماری جوانا را با سایر مواد مثل کوکائین ترکیب کرده و مصرف میکنند که “پریموس” هم به آن گفته میشود. مهم نیست که چگونه از ماری جوانا و حشیش استفاده می کنید. در هر صورت این مواد محرک، می توانند اثرات فوری و طولانی مدت را بر روی مغز و سایر اعضای بدن شما داشته باشند!
ماریجوانا چه مدت در بدن مصرفکنندگان باقی میماند؟
THC موجود در علف یا حشیش به سرعت توسط بافتهای چربی اندامهای مختلف بدن جذب شده و در بدن به مدت طولانی باقی می ماند و به کندی دفع میگردد.
معمولاً آزمایشهای معمولی ادرار، وجود THC در بدن فردی که حتی یکبار ماری جوانا مصرف کرده است را بعد از هفت تا ده روز همچنان مثبت نشان میدهد. در افرادی نیز که مصرفکنندگان دائمی ماریجوانا هستند، حتی پس از گذشت دو تا چهار هفته از آخرین مصرف آنها هنوز آزمایشات وجود THC در بدن آنها را نشان میدهند.
چرا نوجوانان به مصرف ماری جوانا روی میآورند؟
برخی فکر میکنند مصرف ماری جوانا و حشیش آرامشبخش می باشد؛ چون در مورد آن اطلاعات نادرستی از دیگران دریافت کردهاند. برخی از نوجوانان ممکن است برای فرار از تنهایی و یا مشکلاتی که در خانه، مدرسه و یا با دوستانشان گریبانگیر آن هستند به مصرف ماری جوانا روی بیاورند.
یکی دیگر از دلایل مصرف ماریجوانا به خصوص در بین نوجوانان و جوانان این است که آنها بر این باور غلط هستند که ماری جوانا و حشیش اعتیاد آور نمی باشد.
اما درواقع باید به این نکته توجه داشت که ماری جوانا و حشیش و به طور کلی خانواده کانابیسها جز دسته مواد روان گردان ها محسوب میشوند و برخلاف دسته مواد مخدر مانند تریاک و هروئین که ابتدا اعتیاد جسمانی ایجاد میکنند و بعد اعتیاد روانی، مواد روان گردان در همان ابتدا بر روی اعصاب و روان فرد معتاد اثر مستقیم میگذارند و او را گرفتار وابستگی روانی به آن ماده میکنند.
نهایت می بایست این نکته مهم را به نوجوانان و جوانان یادآور شد که سیر ترک اعتیاد افراد مبتلا به سوء مصرف مواد روانگردان به مراتب بسیار سختتر و طولانیتر می باشد.
قطع نظر از همه تبلیغاتی که در مورد مصرف ماریجوانا به گوشتان میرسد، همواره بهخاطر داشته باشید که “هرگز نباید صرفاً به دلیل آنکه دیگران ماری جوانا مصرف میکنند، آن را استفاده نمایید و به یاد داشته باشید که در بین شما نوجوانان بسیار زیادی هم هستند که به هیچ وجه ماری جوانا مصرف نمی کنند”.
در صورت مصرف ماری جوانا چه اتفاقی میافتد؟
روشی که مواد روی هر فرد مصرفکننده تاثیر میگذارند، به عوامل زیاد و متفاوتی بستگی دارد که میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
تجربه قبلی مصرف مواد در فرد مصرفکننده
میزان قوت و نیرومندی نوع ماریجوانا مصرف شده (THC) موجود در آن
انتظارات فرد مصرفکننده از تاثیرات ماده
جایی که ماده مورد مصرف قرار میگیرد (تنها در جمع دوستان و غیره)
نحوه مصرف ماده (دود کردن، خوردن و …)
همراه شدن مصرف الکل یا سایر مواد اعتیاد آور با مصرف ماری جوانا
خصوصیات جسمانی مصرفکننده (میزان حساسیت به تاثیرات ماده)
برخی افراد وقتی ماری جوانا، علف یا حشیش مصرف میکنند، اصلاً هیچ احساسی پیدا نمیکنند. برخی ممکن است احساس آرامش یا شادی زیادی به دست بیاورند. برخی اوقات مصرف ماریجوانا، فرد را بسیار تشنه و گرسنه میکند و اشتهای او را شدیداً افزایش میدهد که به آن اصطلاحا اشتهای گاوی میگویند.
برخی مصرفکنندگان ممکن است تاثیرات بدی از ماریجوانا بگیرند. آنها ممکن است به احساس ناگهانی اضطراب و یا افکار توأم با بدبینی و سوءظن (پارانوئیدی) دچار بشوند. این حالت بهویژه زمانی احتمال رخ دادن دارد که انواع قویتری از ماریجوانا، علف یا حشیش مورد استفاده قرار میگیرد.
چگونه میتوان تشخیص داد که فردی ماری جوانا مصرف کرده است؟
اگر فردی ماری جوانا مصرف کرده باشد،معمولاً خلق شاد و سرحالی پیدا میکند و این سرخوشی با علائم زیر همراه می باشد:
گیج و غیرعادی بهنظر میرسد و راه رفتن او آشفته است.
همانند افراد احمق بدون هیچ دلیل خاصی قهقههای بلند سر میدهد.
چشمانش متورم و خیلی قرمز میشوند.
در به یادآوری چیزها و مسائلی که رخ داده است، مشکل دارد.
پس از کم شدن و از بین رفتن سرخوشی چند ساعته، بسیار خوابآلود شده و در خواب سنگینی فرو میرود.
اثرات کوتاه مدت مصرف ماری جوانا، علف یا حشیش کدامند؟
اثرات کوتاه مدت مصرف ماری جوانا، علف یا حشیش که معمولاٌ دو ساعت پس از مصرف ماده خود را نشان میدهند، شامل موارد زیر می باشد:
افزایش ضربان قلب
قرمزی و تورم چشم
افزایش شدید اشتها
خشکی دهان
از دست دادن هماهنگی حرکتی
مشکل در تفکر و حل مسائل
اختلال در حافظه و یادگیری
تحریف در ادراک (فرد ممکن است دچار توهمات دیداری ، شنیداری و لمسی شود)
احساس کند شدن زمان
گاهی اضطراب (ممکن است شدید باشد) و یا افسردگی و کنارهگیری اجتماعی نیز در این افراد دیده میشود. این اثرات ماری جوانا وقتی با سایر مواد ترکیب میشود، بسیار شدید و خطرناک خواهند بود.
نوجوانان باید به خاطر داشته باشند که هیچ وقت از ترکیبی که به آنها داده میشود و از آن آگاهی کاملی ندارند و ممکن است مصرف برخی مواد پیامدهای فوری بدن را برای آنها به دنبال داشته باشد.
اگر ماری جوانا را دود کنند آثار آن طی چند دقیقه ظاهر میشود اما اگر بلعیده شود چند ساعت طول میکشد تا اثرات آن بروز کند. این عوارض سه تا چهار ساعت دوام مییابد و اگر بهصورت خوراکی هم مصرف بشود، اثرات آن تا اندازهای طولانیتر میشود.
اثرات بلند مدت مصرف ماری جوانا کدامند؟
دود ماریجوانا و حشیش باعث تحریک شدید حلق و بینی و لایه پوششی ریهها شده و در نتیجه خطر سرفه مزمن و سایر علائم و نشانههای آسیب شناختی حلق و بینی را در بدن افزایش میدهند.
مصرف مزمن ماریجوانا گاهی با افزایش وزن که احتمالاٌ به دلیل پرخوری می باشد و کاهش فعالیت بدنی همراه است. در موارد مصرف مزمن و شدید حشیش ممکن است سینوزیت، فارنژیت و برونشیت،همراه با سرفه مداوم ظاهر شوند. یافتهها نشان می دهند که مصرف مداوم ماری جوانا در ایجاد برخی سرطانها، ناراحتیهای تنفسی و اختلال در سیستم ایمنی بدن نقش بسزایی دارند.
سرطان:
دود ماریجوانا نسبت به توتون، نیکوتین و تنباکو دارای مقادیر بسیار زیادتری از مواد سرطانزا است. مطالعات نشان دادهاند که کسی که پنج سیگار ماری جوانا مصرف کند برابر با کسی که روزی یک پاکت سیگار میکشد، مواد شیمیایی سرطان زا را توسط بدنش دریافت میکند.
این مواد ۵۰ تا ۷۰ درصد بیشتر از سیگار در ماریجوانا وجود دارند و به همین دلیل احتمال ابتلا به انواع سرطان بهویژه سرطانهای ریه و راههای تنفسی در افرادی که ماریجوانا مصرف میکنند خیلی خیلی بیشتر از افراد سیگاری است.
یک دلیل دیگر این واقعیت آن است که کسانی که ماری جوانا مصرف میکنند، معمولاٌ هنگام کشیدن آن پک عمیقتری میزنند و دود آن را بیشتر در ریههای خود حبس میکنند. بنابراین ریه ها و راههای تنفسی در مصرف ماریجوانا بیشتر از مصرف سیگار در معرض مواد شیمیایی خطرناک قرار میگیرند.
مطالعات نشان دادهاند که احتمال ابتلا به سرطانهای سر و گردن نیز در افراد مصرف کننده ماری جوانا بیشتر است و هر چه میزان مصرف این ماده در فرد بیشتر باشد، احتمال خطر ابتلا به سرطان هم افزاییش می یابد. براساس تحقیقات صورت گرفته مصرف ماری جوانا خطر سرطان را دو تا سه برابر افزایش میدهد.
ششها و راههای تنفسی:
افرادی که ماری جوانا مصرف میکنند معمولاٌ به همان مشکلات تنفسی مبتلا میشوند که افراد سیگاری تجربه آن را دارند؛ مثل سرفه و خسخس کردن. همچنین بیشتر در معرض ابتلا به عفونتهای ریوی مثل ذاتالریه قرار دارند.
برخی مطالعات هم نشان دادهاند که احتمال حمله قلبی در فرد مصرف کننده ماری جوانا بهویژه در اولین ساعت پس از مصرف، چهار برابر بیشتر از حد معمول میشود. محققین علت این اثر ماریجوانا روی قلب را ناشی از تاثیرات ماریجوانا روی فشار خون، ضربان قلب و کاهش ظرفیت اکسیژن رسانی رگها عنوان کردهاند.
سیستم ایمنی:
مطالعات نشان دادهاند که THC موجود در ماری جوانا به بافتها و سلولهای بدن که وظیفه حفاظت از بدن در برابر بیماریها را به عهده دارند آسیب میرساند. زمانی که سلولهای ایمنی بدن ضعیفتر می شوند، احتمال ابتلای فرد به انواع بیماریها بهویژه بیماریهای عفونی و تومورها نیز افزایش مییابد.
ماری جوانا چه اثراتی روی مغز میگذارد؟
وقتی فردی ماری جوانا، گل یا حشیش مصرف میکند، ماده شیمیایی موجود در آن بهسرعت توسط رگهای خونی اطراف ششها جذب شده و سریعاً خود را به سلولهای عصبی مغز میرسانند. به این سلولهای، گیرنده میگویند چون آنها اطلاعات را از سایر بخشهای بدن دریافت میکنند. این ماده می تواند تغییراتی را در سلولهای گیرنده عصبی ایجاد کند.
وقتی که فرد بهطور مداوم به مصرف علف، گل یا حشیش میپردازد، ماده شیمیایی موجود در آن (THC) جواز عبور از مناطق مختلف مغز و تاثیر روی عملکرد ذهنی و روانی او را کسب میکنند.
مصرف سنگین ماری جوانا بخشهای مختلف مغز را که مربوط به کنترل حافظه، توجه و یادگیری هستند را به شدت تحت تاثیر قرار میدهد. این ماده بیشترین اثرش را روی ناحیهای از مغز بهنام هیپوکامپ میگذارد که مسئول حافظه کوتاه مدت و انتقال اطلاعات به حافظه بلند مدت می باشد.
بنابراین فردی که ماریجوانا مصرف میکند نمیتواند اطلاعات را در ذهن خود نگه دارد و آنها را سریع فراموش میکند . همچنین THC با تاثیر مستقیم روی سیستم لیمبیک مغز باعث خندههای کنترل نشده و افکار توأم با بدبینی و سوءظن میگردد. مصرف ماریجوانا باعث همان تاثیرات روی مغز میشود که مصرف هروئین، الکل و کوکائین برجای میگذارند.
آیا ماری جوانا فعالیتهای تحصیلی، ورزشی و سایر فعالیتها را تحت تاثیر قرار میدهد؟
بله، قطعاٌ همینطور است. ماری جوانا حافظه، قضاوت و ادراک را تحت تاثیر خودش قرار میدهد. مواد میتوانند عملکرد فرد در مدرسه، دانشگاه ، ورزش و یا حتی در محیط کار را بههم بریزند. فردی که در اثر مصرف ماریجوانا به حالت سرخوشی زیادی رسیده است، ممکن است رفتارها و یا اشتباهاتی را مرتکب شود که منجر به شرمساری و پشیمانی او شده اند و یا حتی به وی آسیب می رسانند.
اگر مصرف ماریجوانا در فرد زیاد تداوم پیدا کند ، ممکن است کمکم باعث شود که او علائق و انگیزههای قبلی خود در مورد تحصیل، کار و یا سایر حوزهها را از دست بدهد.
حتی ورزشکاران و پهلوانان نیز ممکن است با مصرف این ماده، تدریجاً توانایی و قوای قبلی خود را از دست رفته ببینند؛ چون THC موجود در ماریجوانا بر حرکات، زمان واکنش و هماهنگی فرد تاثیر میگذارد.
همچنین چون ماریجوانا میتواند قضاوت و تصمیمگیری فرد را مختل سازد، ممکن است باعث رویآوردن نوجوانان به سمت رفتارهای پرخطر مثل ارتباطات جنسی ناایمن بشود که بدین ترتیب فرد را در معرض خطر ابتلا به ایدز یا ویروس HIV و سایر بیماریهای مقاربتی قرار میدهد.
مصرف ماریجوانا چه اثراتی روی رانندگی دارد؟
مصرف ماری جوانا یا حشیش اثرات آسیبزننده بسیار جدی روی مهارتهایی دارد که برای امنیت و سلامت رانندگی بسیار ضروری هستند؛ مثل هوشیاری، تمرکز، هماهنگی و سرعت واکنش (عکسالعمل). مصرف ماریجوانا ممکن است تشخیص فاصلهها و واکنش نسبت به علائم و صداهای موجود در جاده را مختل نماید.
ماریجوانا نقش عمدهای در تصادفات جادهای ایفا می کند. در مطالعهای در آمریکا محققان دریافتند که از میان ۱۵۰ رانندهای که به دلیل رانندگی بیملاحظه بازداشت شده بودند، ۳۳ درصد آنها ماریجوانا و ۱۲ درصد آنان نیز ترکیب ماریجوانا و کوکائین مصرف کرده بودند. دادهها حاکی از آن است افرادی که ماری جوانا مصرف میکنند برابر با افراد مستی که الکل زیادی خوردهاند، عدم هماهنگی حرکتی را در رانندگی از خود نشان میدهند.
آیا مصرف ماری جوانا روی باروری تاثیر میگذارد؟
ماریجوانا در مردان می تواند تولید هورمونهای مردانه را تضعیف میکند، اندازه و وزن غدد پروستات و بیضهها را کاهش میدهد و مانع تولید اسپرم می شود. اما به نظر میرسد این تأثیرات با ترک ماری جوانا قابل برگشت باشند. چنین اثراتی در زنان غیرباردار هنوز به رسمیت شناخته نشده است.
اما مطالعات روی حیوانات نشان داده است که ماریجوانا میتواند مسبب نقایص مادرزادی گردد، پزشکان به مادران باردار توصیه میکنند که هیچ یک از انواع مواد را مورد مصرف قرار ندهند، چرا که میتوانند به جنین در حال رشد صدمات بسیار جدی وارد کنند.
مطالعات نشان دادهاند کودکانی که مادرانشان در طول دوره بارداری ماریجوانا مصرف میکردهاند، نسبت به آنهایی که در دوران جنینی در معرض مصرف ماریجوانا مادر قرار نگرفتهاند، مشکلات رفتاری بیشتری در طول دوران کودکی و پیش دبستانی نشان میدهند، همچنین عملکرد ضعیفتری در تکالیف مربوط به ادراک دیداری، مکالمه گفتاری و توجه پایدار دارند. در مدرسه نیز این کودکان در حافظه، مهارت تصمیمگیری و توانایی به یاد سپاری مسائل مشکل خواهند داشت.
آیا مصرف ماری جوانا و حشیش ممکن است به اعتیاد به آنها منجر شود؟
بله، مصرف طولانی مدت ماری جوانا در برخی افراد منجر به اعتیاد میشود. یعنی آنها دیگر نمیتوانند انگیزهشان برای به دنبال ماری جوانا رفتن و مصرف آن را کنترل نمایند حتی اگر ماری جوانا اثرات منفی و بدی روی روابط خانوادگی، عملکرد تحصیلی و فعالیتهای خلاقانه آنها گذاشته باشد. فردی که مدتها ماریجوانا استفاده کرده است، به دلیل ولع و کششی که به سوی این ماده پیدا میکند، به سختی میتواند مصرف آن را متوقف کند.
تحقیقات نشان دادهاند که مصرف این ماده اعتیادآور در نوجوانانی که قبلاً رفتارهای ضد اجتماعی داشتهاند، سریعتر به اعتیاد میانجامد. بهعلاوه، برخی مصرفکنندگان دائمی و سنگین ماری جوانا در برابر اثرات آن “تحمل” نشان میدهند، یعنی بدن آنها پس از چند بار مصرف، دیگر به میزان قبلی ماده پاسخ آشکاری نشان نمیدهد و آنها برای آنکه اثرات ماری جوانا را تجربه کنند باید میزان بیشتری از ماده را مصرف کنند و این کار کمکم در آنها باعث ایجاد اعتیاد می شود.
افرادی که سعی دارند ماری جوانا یا حشیش را ترک کنند، معمولاً تحریک پذیر شده و اضطراب و مشکلات در خواب را تجربه میکنند. آنها همچنین پرخاشگری زیادی را از خود نشان میدهند که تقریباً یک هفته پس از ترک اعتیاد ماده ، این علائم به اوج خود رسیده و سپس تدریجاً فروکش میکنند.
نتایج مطالعات نشان داده است، افرادی که هم ماریجوانا و هم سیگار مصرف میکنند، بیشتر از آنهایی که تنها سیگار میکشند در ترک سیگار مشکل دارند. هرچه افراد مصرف مداومتر و روزانه ماریجوانا بیشتری داشته باشند، به همان میزان ارتباط ماری جوانا و مصرف سیگار در آنها بیشتر بوده و در ترک سیگار مشکلات فراوان تری دارند.