سواد رسانه ای چیست؟
سواد رسانه ای چیست؟
اهمیت زندگی در دنیای امروز
در دنیای امروز، رسانه ها یکی‌از اجزای مهم جامعه ی بشری به حساب می‌آیند؛ و هر یک از آنان به نوعی خاص برای دریافت ها،
نتیجه گیری ها، جابجایی واقعیت ها و حتی در تحول آداب و سنت های اجتماعی و اخلاقی ما مؤثرند.
از این رو برخی از جامعه شناسان برای مطبوعات، رادیو تلویزیون و سینما، نقش «یادگیری موازی» یا این که «یادگرفتن دائمی»اهمیت
قائل میباشند.
آنها معتقدند که وسایل ارتباطی با پخش اطلاعات و معلومات تازه در کنار فراگیری های قانونی و مدرسه ای به فعالیت کامل شدن
مهارت ها و دانستنی های علمی، فرهنگی و اجتماعی کلیه ی عموم به خصوص دانشجو ها و دانش آموزان مشغولند.
به همین علت، وقتی که از نقش رسانه ها در جامعه صحبت به میان میاید، یادگرفتن را از محورهای اساسی به شمار می آورند.
دو خصوصیت اساسی یادگرفتن و تأثیرگذاری از امتیازات خاص این نوع فراگیری میباشد که معیار آن به تناسب نوع رسانه ها مختلف
میباشد.
مزیت فراگیری رسانه ای
به صورت کلی، یادگرفتن های قانونی از جنبه های مختلف دارای محدودیت های فراوانی میباشند؛
مجبور بودن فراگیران به حضور درکلاس های درس در زمان ها و جاهای خاص، تعداد معدود آن هادر هر کلاس، کم بود استادان
برجسته و هزینه زیاد کلاس ها، ازجمله ی این کمبودهاست.
این در حالتی میباشد که رسانه ها از جهت فرصت محدودیت ندارند و اشخاص، و بویژه کودک ها ونوجوان ها که آمادگی بیش تری
برای آموزش پذیری دارند، به طور کلی بیش تر از ساعاتی که در مدرسه می‌گذرانند، با رسانه ها هم پامی‌شوند.
از نظر جا نیز رسانه ها محدودیت کمتری دارند؛ در حالی که کم بودن فضای آموزشی خوب و دشواری رفت وآمد از سختی های توسعه
ی فراگیری های قانونی میباشد، توسعه رسانه ها در جای های دور و نزدیک از خصوصیت های زمان ماست.
از جهت کاربر نیز نمی توان فراگیری رسانه ای را با بقیه روش ها مقایسه کرد. رسانه ها، به تناسب نوع و میزان نفوذ خویش،
تعداد بی شماری از مخاطبان با سن، جنس، تمدن و قومیت های مختلف را جذب می نمایند.
علاوه بر این، تأثیرات بیشتر و ماندگارتر فراگیری های غیرقانونی و غیرمستقیم را نیز نباید فراموش کرد.
معلوماتی که آدم ها از روش دیدن و شنیدن کسب می نمایند، بدون اینکه خود بدانند، یا این که حتی بخواهند،
در داخل ذهن آنها جای گرفته و در زمان مطلوب خویش را نشان میدهند و رسانه ها از این بابت تجهیزات وسیعی در دست دارند تا
آموزه های متبوع خویش را با استفاده از ظرافت های هنری و استفاده از جلوه های خاص دیداری و شنیداری، به مخاطبان خویش
انتقال دهند.
توسعه تمدن غربی از روش رسانه ها
ایجاد و ارسال اطلاعات بی مصرف، آن هم به مقدار بسیار زیاد، رواج خشونت، سکس و هرزه گری، نتایج یک تسلط فرهنگی بر دنیا
میباشد که با تکیه بر همین خصوصیت در رسانه ها شکل میگیرد.
هر چند امروزه در کشوری که ما زندگی می‌کنیم به دلیل اعتقادهای فقهی و مذهبی، این سیرتکامل در اپلیکیشن های تلویزیون و
رادیو محدود نیست؛ ولی توسعه روزافزون وب و کانال های ماهواره ای و قابلیت دسترسی راحت به آنها، نشان میدهد.
که یک تمدن جهانی و یا این که به عبارت بهتر، نوعی سلطه ی فرهنگی بر دنیا درحال حاضر صورت میگیرد و گروه های دارای نفوذ،
به دنبال توسعه غلبه ی فرهنگی خویش میباشند.
در‌این صورت نه تنها ایالات متحده، بلکه اکثر کشورهای سرمایه داری با ابزارهای متعدد به جابجایی و توسعه تمدن خویش در
کشورهای دنیا سوم میپردازند.
از مد گرفته تا فیلم ها و سریال های تلویزیونی و ماهواره ای. ایالات متحده 150 هزار ساعت و فرانسه بیست هزار ساعت در سال
برنامه ی تلویزیونی به کشورهای دنیا سوم صادر می نمایند، تا از این روش به تغییر وتحول نظام ارزشی آن دولت ها پرداخته و
خویش را تحت عنوان تیم مرجع معرفی نماید و با ارایه ی برنامه های ماهواره ای بدتر از تلویزیون، عموم را از اندیشه فعالانه به
مصرف کنندگان فکری و ارزشی منفعل تبدیل نمایند.
در این بین کودک ها را می توان مخاطبان اصلی رسانه ها دانست.
پژوهش ها به صورت مکرر نشان میدهند که در بخش اعظمی از کشورها، خردسالان وقت بیشتری را به تماشای تلویزیون می پردازند
و تصورشان از دنیا ی دور و بر، طوری میباشد که رسانه ها به نمایش می گذارند.
امروزه رسانه ها مرز میان کودکی و بزرگسالی را محو کرده اند و جوان ها زودتر به بلوغ جسمی می رسند و به سنین بزرگسالی و پیری
می رسند.
«نیل پُستمن» منتقد آمریکایی اعتقاد دارد که رسانه ها مخرب کودکان هستند.
وی معتقد است ما برای تعبیر تلویزیون نیاز به یادگیری نداریم و تلویزیون رسانه ی رسوایی محض میباشد.
خردسالان از روش تلویزیون (ولی درباره‌ی مملکت ما بعضی از برنامه های تلویزیونی و اکثر اپلیکیشن های ماهواره ای) به‌سرعت در
مورد اسرار زندگی بزرگسالان رابطه ها ی اشتباه، مواد مخدر و خشونت که پیش از این به صورتی رمزی در رسانه های چاپی مخفی
بود، قرار می‌گیرند.
سواد رسانه ای چیست؟
سواد رسانه ای
گرفتاری آسیب رسانی رسانه ها و زخم پذیری مخاطبان و یافتن راهی برای کاهش اثرات مخرب رسانه ها بویژه برای مخاطبان جوان و
نوجوان که بیش ترین مصرف کنندگان رسانه ها میباشند، همواره مورد دقت اندیشمندان بوده است .
بر این اساس، بیشتراز ده سال میباشد که صاحب نظران ارتباطات، به دیدگاهی روی آورده اند که به نظر میرسد با توسعه آن،
می توان از تأثیرات منفی رسانه ها تا حدود زیادی پیشگیری کرد.
این دیدگاه، در مجموع روش هر رابطه درست با رسانه ها را برخورداری از مهارتی به اسم «سوادرسانه ای» میداند.
سواد رسانه ای عبارت میباشد از رشد مخاطبانی که حق انتخاب داشته باشند و نسبت به شکل، قالب و محتوای اپلیکیشن ها در رسانه
های جمعی احساس انتقادی داشته باشند.
از حیث آنها، شخص واجد این مهارت می‌تواند به طور منتقدانه، راجع به آن چه در کتاب، مجله،روزنامه،تلویزیون،رادیو,فیلم،موسیقی،
تبلیغات، بازی های دیجیتالی، وب و. .. می بیند، می‌خواند و می شنود، اندیشه نماید.
هدف ها و مزایای سواد رسانه ای
مقصود از یادگرفتن سواد رسانه ای این میباشد که گیرندگان ارتباطات جمعی در مراحل جابجایی و کسب داده ها به شرکت کنندگان
فعال و آزاد تبدیل شوند؛ نه این که حالتی ایستا، منفعل و تابع نسبت به تصاویر و ارزش هایی داشته باشند که در یک جریان یک
طرفه از منابع رسانه ای جابجایی پیدا می نمایند.
براین اساس کاربر با یاد دادن سواد رسانه ای توان شناسایی پیام های مخرب راکسب کرده و قادر خواهدبودنوعی رژیم مصرف رسانه
ای را برای خویش تهیه نماید.
این مهارت هم چون یک رژیم غذایی عمل می نماید که هوشمندانه مراقب میباشد چه موادی مطلوب می باشند و چه موادی مضر؛
چه چیزی را می بایست مصرف کرد و چه چیزی را نباید مصرف کرد؛ و یا معیار مصرف هر ماده بر چه مبنایی می بایست پایدار باشد.
سواد رسانه ای قادر است به مخاطبان رسانه ها بیاموزد که از وضعیت یک مصرف کننده ی محض خارج گردیده و به صورتی فعالانه
در جریان جابجایی داده ها قرار گیرند که در نهایت به نفع آن ها باشد.
هنگامی که قرار میباشد از رسانه ای خاص نظیر وب، تلویزیون، ماهواره و. .. استفاده شود، فرد مخاطب بایستی حس نماید که در این
ارتباط متقابل به منفعتی میرسد.
به بیان دیگر، فرد بایستی محاسبه نماید که در ازای وقت و هزینه ای که صرف استفاده از این رسانه ها نموده است، چه چیزهایی را
به دست آورده و چه چیزهایی را از دست داده است .
یکی از مزایای سواد رسانه ای این میباشد که به اشخاص یاد می دهند در فضای موجود، رسانه ها پر از اطلاعاتی میباشند که به
بعضی از آنان به هیچ عنوان نیازی وجود ندارد و فرد بایستی از پیام ها و داده ها دور و بر، بر طبق نیازهایش استفاده نماید تا در گیر
سردرگمی نشود.
مثلا، چنانچه که فرد از سواد رسانه ای قابل قبولی برخوردار باشد، قادر است با حداقل هزینه و وقت به مطالب متبوع خویش در
وب دسترسی پیدا نماید؛
فارغ از این که به گشت زنی در وب سایت ها و پایگاه هایی سرگرم گردد که هیچ ربطی به قضیه مورد نظر او ندارد.
در جامعه ای که عموم از سواد رسانه ای بالایی برخوردارند،
میدانند که به چه رسانه هایی مراجعه نمایند و نیازهای خویش را از کدام رسانه برطرف نمایند و این خود سبب میگردد که از سردرگمی
و بی هدفی کاربر خودداری شود.
شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر از مقالات ما,به وب سایت آقای دکتر حمید صادقیان مراجعه نمایید.
مهارت های سواد رسانه ای
برای آن که فرد بتواند به هنگام برخورداری از رسانه ها از مهارت سواد رسانه ای خود سود ببرد و پیام های دریافتی از آنان را منتقدانه
بررسی نماید، ابتدا بایستی دقت داشته باشد که رسانه ها تنها در چارچوب منافع اقتصادی و سیاسی خویش قدم برمی دارند؛
لذا ممکن است با اعتنا به‌این هدف ها نه تنها بتوانند فقط بخشی از حقیقت ها را ذکر نمایند،
بلکه در دگرگون ساختن و وارونه نشان دادن واقعیات نیز مؤثر باشند.
هم چنین هرکدام از رسانه ها از قواعد منحصربه‌فرد خویش برای ساخت پیام ها استفاده می نمایندکه ممکن میباشد با یک دیگر فرق
کندو همین امر باعث گردد تا یک پیام واحد را به شکل های مختلفی ارائه نمایند.
همان طور که اشخاص گوناگون نیز ممکن میباشد از پیام های یکسان با توجه به پیش زمینه های خیالی خود معانی متفاوتی را اخذ
نمایند.
در مرحله ی بعد شخص استفاده کننده به هنگام واکنش با رسانه ها بایستی سؤالات پایین را در ذهن خود مطرح نماید و در پی یافتن
پاسخی مطلوب برای آنها باشد: چه اشخاصی پیام های رسانه ای را می آفرینند؟
کدام یک از فوت و فن رسانه ای برای جلب توجه مخاطبان استفاده می شود؟
چه طور اشخاص مختلف قضاوت ها و تفسیرهای گوناگونی از پیام های یکسان رادارند؟
ارزش ها و سبک های زندگی که در رسانه ها ارائه میگردند، کدامند؟ و در نهایت، مقصود سازندگان پیام چه می باشد؟
