علت گرایش جوانان به ماری جوانا (بخش دوم)

اثرات روانی اجتماعی ماری‌جوانا کدامند؟

افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی با مصرف ماری جوانا ارتباط مثبتی نشان داده‌اند. مطالعات به روشنی اثبات کرده‌اند که ماری‌ جوانا می‌تواند در زندگی روزمره مشکلات جدی ای را ایجاد نموده و همچنین مشکلات موجود قبلی را نیز تشدید می نماید.

از آن‌جایی که مصرف ماری‌جوانا بر توانایی یادگیری و به‌ یادسپاری اطلاعات اثر تخریبی دارد، هرچه فرد ماری‌جوانا ی بیشتری  مصرف کند به احتمال بیشتری به انواع اشکالات در مهارت‌های اجتماعی، شغلی و ذهنی مواجه خواهد شد. علاوه بر این تحقیقات نشان داده‌اند که اثر ویران‌گر ماریجوانا روی حافظه و یادگیری می‌تواند حتی پس از گذشت روزها و یا هفته‌ها از ترک مصرف ماری جوانا هنوز در فرد وجود داشته باشد.

دانش‌آموزانی که به مصرف ماری جوانا روی می‌آورند نسبت به سایر همکلاسی‌هایشان که ماری‌جوانا مصرف نمی‌کنند در مقاطع تحصیلی پایین‌تری باقی می مانند و به احتمال کمتری می‌توانند مقطع دبیرستان را به اتمام برسانند. یعنی توانایی ذهنی فردی که ماری‌جوانا مصرف می‌کند، کاهش می‌یابد، بنابراین در توجه، ثبت و سازماندهی اطلاعات و به‌یادآوری و استفاده از آن‌ها در موقعیت‌های لازم با دشواری‌های زیادی رو‌به‌رو خواهند شد.

با مطالعه‌ای بر روی افرادی که مصرف سنگین ماریجوانا داشته‌اند، مشخص شد که این افراد در به یادآوری مطالب حتی پس از گذشت چهار هفته از آخرین مصرف‌شان هنوز مشکل داشته اند؛ اما کم‌کم توانسته اند مطالب را به‌خاطر سپرده و به راحتی به یاد بیاورند. بنابراین می‌توان امیدوار بود که فرد بتواند پس از ترک ماری‌جوانا (حتی در افرادی که مصرف سنگین این ماده را دارند) توانایی‌های ذهنی و شناختی‌اش را مجدداً به‌دست بیاورد.

کارمندانی که ماری جوانا مصرف می‌کنند نسبت به همکارانشان با مشکلات کاری بیشتری رو‌به‌رو می شوند. مطالعات زیادی، مصرف ماری‌جوانا در کارکنان را با افزایش غیبت از محل کار، تاخیر، اتفاقات ناگهانی، ادعای غرامت کارکنان و خطاهای منجر به از دست دادن شغل مرتبط ساخته‌اند.

این افراد معمولاً بیشتر از سایر کارکنان “رفتارهای گریز از کار”  را از خود نشان می‌دهند (مثل ترک محل کار بدون اجازه ، چرت زدن روزانه ، مصرف زمان کار برای موضوعات شخصی و شانه خالی کردن از زیر وظایف) که با مولد بودن و وجدان کاری بسیار مغایرت دارند.

به‌طور کلی مصرف طولانی مدت و افراطی ماری جوانا در فرد منجر به بیماری به‌نام  “سندروم فقدان انگیزش” خواهد شد که با بی‌میلی شخص در استمرار روی کار (مدرسه ، محیط کار و یا هر فعالیت اجتماعی دیگری) مشخص می‌گردد. این افراد فاقد نیرو و بسیار بی‌حال ، غالباً فربه و ظاهراً  هم تنبل به‌نظر می‌رسند.

آیا مصرف ماری جوانا می‌تواند مصرف سایر مواد را در پی داشته باشد؟

بله،  حتما می‌تواند، مطالعات طولانی مدت روی دانش‌آموزان دبیرستانی و والدین آن‌ها نشان داده است که اغلب افرادی که بعدها دچار اعتیاد مواد سنگین شده‌اند، اولین بار مصرف مواد مخدر را با ماری جوانا آغاز کرده‌اند.

برای مثال خطر مصرف کوکائین در آن‌هایی که ماریجوانا مصرف کرده‌اند، خیلی بیشتر از کسانی است که هرگز این ماده را مصرف نکرده‌اند. مصرف ماری‌جوانا در نوجوانان آن‌ها را در معرض رویارویی و آشنایی با افرادی قرار می‌دهد که مصرف‌کننده و یا فروشنده سایر مواد نیز اعتیادآور هستند.

بنابراین احتمال آن‌که مصرف کننده‌ها در معرض سایر مواد قرار بگیرند و یا به سوی مصرف آن‌ها کشیده شوند، زیاد است. دانشمندان با مطالعات وسیع‌ترشان نشان داده‌اند که ماری جوانا می‌تواند تغییراتی در مغز ایجاد کند که فرد را بیشتر در معرض استفاده از سایر مواد مخدر مثل الکل و یا کوکائین قرار می گیرد.

والدین در پیش‌گیری از سوء‌مصرف ماری جوانا در نوجوانان چه نقشی ایفا می کنند؟

هیچ روش قطعی و سحرآمیزی برای جلوگیری از مصرف مواد مخدر و اعتیادآور در نوجوانان وجود ندارند. اما نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد این است که با صحبت کردن با فرزندان‌شان در مورد خطرات مصرف ماری جوانا و سایرمواد اعتیاد آور و مخدر و روان‌گردان و داشتن نقش تاثیرگذار روی حوزه‌های مختلف زندگی فرزندان‌شان مؤثر واقع شوند.

حتی بعد از ورود نوجوانان به دبیرستان نیز والدین هنوز می‌توانند در تکالیف مدرسه،تفریحات، فعالیت‌های اوقات فراغت و معاشرت‌های اجتماعی با دوستان فرزندان‌شان دخالت داشته و نقش مشورتی و راهنما را برای فرزندانشان ایفا نمایند.

تحقیقات نشان داده اند که نظارت مناسب و مستمر والدین بر فرزندان می‌تواند احتمال مصرف مواد اعتیادآور در آن‌ها را تا حد چشمگیری کاهش دهد. نظارت صحیح والدین حتی در مورد آن دسته از نوجوانانی که مستعد سوء‌مصرف مواد از جمله ماری جوانا و حشیش هستند مثل آن‌هایی که سرکش بوده و رفتارهای ضداجتماعی دارند، آن‌هایی که نمی‌توانند هیجاناتشان را کنترل کنند و یا آشفتگی‌های درونی دارند نیز نقش پیش‌گیرانه و بسیار موثری دارند.

همواره به‌خاطر داشته باشید که پیش‌گیری از اعتیاد، هوشیاری شما والدین را می‌طلبد. همان‌طور که در مطالب قبل مطرح گردید مصرف ماری‌جوانا تهدید جدی برای سلامت جسمی و روانی نوجوانان به شمار می‌آید.

نوجوانان در حال رشد، یادگیری و گذراندن چارچوبی برای زندگی بزرگ‌سالی‌شان هستند و در این راه پرپیچ‌و‌خم چشم امیدشان به شما والدین گرامی می باشد که یاری‌گر آن‌ها در حل مشکلات و تصمیم‌گیری‌هایشان از جمله مصرف یا عدم مصرف مواد اعتیادآور و روان‌گردان بوده و راهنمایی‌های لازم را به آن‌ها ارائه دهید.

واضح است که تصمیم‌گیری خود شما برای مصرف نکردن هیچ‌یک از انواع مواد می‌تواند برای فرزندانتان این پیام را به همراه داشته باشد که او نیز به سمت مصرف مواد مخدر و اعتیادآور نروند.

سایر راه‌کارهای مفید در جهت پیش‌گیری از سوء‌مصرف مواد در فرزندان‌تان عبارتند از:

برنامه ریزی پیشگیرانه از اعتیاد  مهم‌ترین استراتژی در این زمینه می باشد، چنین برنامه هایی نیز مقرون به صرفه هستند و والدین میتوانند به طور مستقیم و غیر مستقیم با استفاده از موارد پیشگیری کننده که تعدادی از آن‌ها شامل موارد ذیل است از اعتیاد فرزندان جلوگیری کنند.

 یک شنونده خوب برای حرف‌های فرزندان‌تان باشید.

 به فرزندان‌تان کمک کنید تا بتوانند بر فشار هم‌سالان غلبه نمایند.

 پیام‌های روشن و واضحی برای منع مصرف مواد اعتیادآور به فرزندان‌تان ارائه دهید.

 سعی کنید دوستان فرزندان‌تان و والدین آن‌ها را بشناسید.

 بر فعالیت‌های فرزندان‌تان نظارت مستمر و صحیح داشته باشید.

 درفعالیت فرزندان‌تان نقش مشاور و سرپرست داشته باشید.

 با فرزندان‌تان ارتباط کلامی و گفتاری صادقانه و راحت برقرار نمایید.

 فرزندان‌تان را از خطرات ناشی از مصرف مواد اعتیادآور آگاه نمائید.

 سعی کنید که این تهدید اجتماعی را به هیچ عنوان  انکار نکرده و با آن روبه‌رو شوید (هیچ والدی نباید مطمئن باشد که فرزندش هیچ‌گاه به سوی مصرف مواد اعتیاد آور نمی‌رود و با این استدلال، مسئله را جدی تلقی نکند).

 مراقب و گوش به‌زنگ تغییرات هوشیار دهنده در فرزندان‌تان باشید.

برخی از این تغییرات که احتمال سروکار داشتن نوجوانان با مواد اعتیادآور را پیش می‌کشند، عبارتند از:

 هنگامی که نوجوانان صادق، دروغ می‌گویند.

 هنگامی که نوجوانان باهوش تصمیماتی احمقانه می‌گیرند.

 هنگامی که رفتاری ناشایست از نوجوانان خوب، سر می‌زند.

 هنگامی که بچه‌های باحافظه دچار فراموشی می‌شوند.

 هنگامی که بچه‌های وظیفه شناس دچار بی‌تفاوتی می‌شوند.

 هنگامی که بچه‌های بی‌پول ناگهان پول‌دار می‌شوند.

 هنگامی که نوجوانان خوش‌رفتار، دم‌دمی مزاج می‌شوند.

 هنگامی که بچه‌های بااستعداد شکست می‌خورند.

 هنگامی که نوجوانان باپشتکار، علاقه خود را از دست می‌دهند.

 هنگامی که نوجوانان اهل معاشرت، منزوی می‌شوند.

 هنگامی که بچه‌های خوب، رفتار شرورانه‌ای از خود نشان می‌دهند.

 هنگامی که نوجوانان منظم دچار بی‌نظمی می‌شوند.

 هنگامی که بچه‌های قابل اعتماد، توافق‌های مورد نظر را نادیده می‌گیرند.

 هنگامی که نوجوانان سالم (از لحاظ بدنی)دچار خستگی مفرط می‌شوند.

 هنگامی که نوجوانان مسئولیت‌پذیر، رفتار غیر مسئولانه‌‌ای از خود نشان می‌دهند.

 هنگامی که نوجوانان مطیع، قوانین و مقررات را زیر پا می‌گذارند.

 هنگامی که نوجوانان باانگیزه شروع به بی‌اعتنایی می‌کنند.

به یاد داشته باشید که هیچ‌یک از این تغییرات به تنهایی بیانگر مصرف مواد مخدر از سوی فرزندان شما نیستند؛ بلکه در دراز مدت و در صورتی که الگوی رفتاری فرزندتان شامل تعدادی از این رفتارها باشد، می‌تواند موجب نگرانی والدین بشود.

برای بهتر کمک کردن به فرزندان می‌توانید در مجامع آموزشی عمومی که به این منظور تدارک دیده شده اند، شرکت نمایید مثل جلساتی که در محله و یا مدرسه فرزندتان برگزار می‌شوند و بیشتر سعی کنید همواره خود فرزندانتان در این جلسات هم در کنار شما شرکت نمایید.

کتاب‌ها و جزوه‌های آموزشی زیادی نیز در مورد روش‌های پیش‌گیری از سوء‌مصرف مواد در نوجوانان نوشته شده‌اند که می‌توانند راهنمای  بسیار خوبی برای والدین باشند.

با ارائه توصیه‌های ساده و کمک به انجام مستمر آن‌ها، می‌توانید به رشد و شکل‌گیری کنترل درونی فرزندان‌تان و تقویت آن‌ها در برابر خطر اعتیاد کمک موثری نمایید.

برخی از این توصیه‌ها عبارتند از:

 به قول‌ها و توافق‌های خودت احترام بگذار و به آن‌ها عمل کن.

 کاری را شروع می‌کنی تمام کن.

 چیزهایی را که برایت مهم هستند، حفظ کن.

 با احساسات ناخوشایندت، آزادانه و صادقانه برخورد کن.

 از عقل سلیم خودت برای مقاومت در برابر وسوسه‌ها استفاده کن.

 مسئولیت تصمیم‌های خودت را بپذیر تا از اشتباهاتت نیز درس بگیری.

 یاد بگیر که در شرایط دشوار، چگونه انتخاب‌های صحیح داشته باشی.

 اگر مشکلی داری درباره آن با افراد آگاه گفت‌وگو و مشورت کن.

 به چیزهایی که برایت مهم هستند، پشت پا نزن چون در آن صورت به خودت خیانت کرده‌ای

اگر فردی بخواهد مصرف ماری‌جوانا و حشیش را ترک کند، برای درمان چه باید بکند؟

ترک ماری جوانا، علف، گل و حشیش حتی در افرادی که مصرف سنگین و مداوم ماده را دارند، همواره امکان‌پذیر است. زیرا اگرچه اعتیاد ناخواسته ایجاد می‌شود اما به رغم معتاد بودن هنوز فرد می‌تواند مصرف مواد را به تعویق بیاندازد و یا از مصرف آن خودداری کند و این امر ، مستلزم مراجعه به یک کلینیک ترک اعتیاد ماری جوانا با خدمات درمان اعتیاد، خدمات روانشناسی و خدمات روانپزشکی می باشد.

امروزه مراکز ترک اعتیاد بسیاری در سراسر دنیا وجود دارند که به افراد کمک می‌کنند تا اعتیاد به انواع مواد اعتیادآور و مخدر  را ترک نمایند. همچنین برنامه‌های ویژه‌ای برای افراد معتاد به ماریجوانا در حال بررسی و اجرا می‌باشد. هنوز داروی خاصی برای درمان و ترک اعتیاد ماری‌جوانا شناخته نشده است و برنامه‌های درمانی اغلب بر مشاوره و سیستم‌های حمایتی گروهی متمرکز شده‌اند.

برنامه‌هایی نیز وجود دارد که برای نوجوانان مصرف کننده این ماده در نظر گرفته شده است. پزشکان خانوادگی می‌توانند منبع حمایت و هدایت خوبی برای نوجوانانی باشند که مشکل مصرف ماریجوانا را دارند. مطالعات تجربی و کلینیکی نشان داده‌اند که درمان‌های گروهی و فردی که در برگیرنده تکنیک “مصاحبه انگیزشی” و آموزش راه‌های کاهش و ترک مصرف مواد باشند می‌تواند در درمان این افراد مؤثر واقع گردد.

ترک مصرف ماری جوانا، نیاز به چه نوع مراقبت های پزشکی دارد ؟

به هنگام انتخاب این نوع مراقبت‌های پزشکی، والدین بهتر است ابتدا تحقیقات لازمی را انجام بدهند، تمامی برنامه‌های موجود را با یکدیگر مقایسه کنید و بیش از امضای قرارداد، از توصیه‌های افراد باتجربه و آگاه در انجمن‌های مختلف استفاده کنید، از افرادی که سابقاً از این برنامه‌ها استفاده کرده‌اند و مایل به دراختیار گذاشتن تجربه خود هستند نیز راهنمایی بخواهید.
در سراسر کشور مراکز متعددی وجود دارند؛ اما متأسفانه مراکز ترک اعتیاد چند تخصصی که متشکل از تیم روانپزشک ، روانشناس و … است ، به خصوص در شهرستان‌ها بسیار محدود و کم می‌باشند که نیازمند توجه بیشتری توسط مسئولین در این خصوص است.

مراجعه به مطب‌های خصوصی ترک اعتیاد باید با احتیاط و از روی آگاهی قبلی صورت بگیرد چرا که همه افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند قابل اعتماد نیستند و ممکن است با وعده‌های جادویی یا نامحتمل و یا ارائه درمان های نگهدارنده به جای درمان قطعی ، هزینه زیادی را بر دوش مراجعین متحمل سازند و این در حالی است که به دلیل مناسب نبودن درمان‌های ترک ماری جوانا ارائه شده، امکان عود و بازگشت مجدد مصرف مواد در افراد زیاد است.

ممکن است پس از مصرف مجدد مواد اعتیادآور، انگیزه خود را از دست بدهند و ترک مواد را امری ناممکن تصور کند.
والدین، معلمین و مشاورین مدرسه می‌توانند راهنمای خوبی برای نوجوانانی که نیاز به مشاوره در این زمینه دارند، باشند. همچنین نوجوانان و کسانی که قصد کمک به آن‌ها را دارند، می‌توانند از کتاب‌ها و جزوات آموزشی که با همین هدف به چاپ رسیده و در بازار موجود هستند، کمک بگیرند.

فراموش نکنید که ترک و درمان اعتیاد خودسرانه مصرف مواد در آن‌هایی که اعتیاد شدیدی به ماده مورد مصرف پیدا کرده‌اند، می‌تواند مشکلاتی را برایشان در پی داشته باشد.
لذا بهتر است این افراد با اشخاص متخصص در این زمینه مشورت نمایند. اما کسانی که مصرف تفریحی مواد دارند، باید هوشیار باشند که اراده خود را تقویت نمایند و از همین حالا آن ماده را کنار بگذارند تا درگیر عواقب خطرناک بعدی آن نشوند .

این افراد نیز در صورتی که احساس می‌کنند برای این کار به حمایت دیگران نیاز دارند، بهتر است حتما با افراد متخصص در زمینه ترک اعتیاد مشورت نمایند.